Bu ay ki yazımızda kişi başı milli gelirin tanımı ve yıllara göre gelişimi,dünyadaki diğer ülkelere göre ülkemizin sıralamasını ele almaya çalışacağız.
Milli Gelirin Tanımı: Bir ekonomide belli bir döneme ilişkin safi milli hasıla değerinden aynı dönemde, o ekonomide alınan dolaylı vergiler toplamının çıkartılmasıyla elde edilen tutar milli gelirdir. Bilimsel anlamda milli gelir bir ülkede belli bir dönemde üretilen mal ve hizmetlerin net parasal değeridir.
Kişi başına Düşen Milli Gelir ise:
Bir ülkenin gayri safi millî hasılası (GSMH), o ülkenin nüfusuna bölündüğü zaman, kişi başına düşen GSMH bulunur. Aynı şekilde, bir ülkenin gayri safi yurt içi hasılası (GSYİH) o ülkenin nüfusuna bölündüğü zaman ise, kişi başına düşen GSYİH elde edilir.
Türkiye’de kişi başına milli gelir dolar bazında 2014’ten bu yana düşme eğiliminde. Resmi verilere göre kişi başına milli gelir Cumhuriyet tarihinde ilk kez 7 yıl üst üste düşüş gösterdi.
Kişi başına düşen gelir, II. Dünya Savaşı’nın akabinde 1944-1947 yılları arasında üst üste 4 yıl azalmıştı.
2003-2013 yılları arasında rekor seviyede artan kişi başına milli gelir son 7 yıldır üst üste düşüyor. 2003’te 4 bin 739 Amerikan doları olan kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) 2009’daki küresel kriz dışında istikrarlı şekilde artarak 2013 yılında 12 bin 582 dolara kadar yükseldi.
2014’tan yılından bu sana ise aralıksız bir düşüş yaşanıyor. Cari fiyatlarla kişi başına GSYH 2020 sonunda 8 bin 597 dolara kadar geriledi. Böylece milli gelir 2007 yılı seviyelerine döndü.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre Cumhuriyetin kurulduğu 1923 yılından bu yana kişi başına düşen GSYH, üst üste bu uzunlukta düşmedi.
En büyük düşüş II. Dünya Savaşı’ndan sonra 1944-1947 yılları arasında ardı ardına yaşanan 4 yıllık dönemdi. 1929 küresel Büyük Buhran’dan sonra 1930-1932 yılları arasında 3 yıllık bir düşüş görüldü.
Son 18 yılın 8 yılında kişi başına milli gelir düştü, ancak AK Parti dönemi öncesine bakıldığında bir artış söz konusu.
2003 yılında 4 bin 739 Amerikan doları olan kişi başına GSYH, 2020 yılında 8 bin 597 dolara yükseldi. Bu da yüzde 81,4 artış anlamına geliyor.
1980’den bu yana yayımlanan IMF Ekonomik Görünüm Raporu’na göre, Türkiye 1990’da dünyada ilk 20 ekonomi arasına girdi ve 1991, 1993 ve 1998 yıllarında en büyük 20 ekonomi arasında yer aldı.
2021 yılına kadar ilk 20 ekonomi arasında kendine yer bulan Türkiye, 2013-2015 arasında dünyanın en büyük ekonomileri sıralamasında 16. büyük ekonomi olmuştu.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 12 Ekim 2021’de yayımladığı Ekonomik Görünüm Raporu’na göre, dünyanın en büyük 20 ekonomisinden birisi olan Türkiye 2021 yılında bir sıra düşerek 21. sıraya gerileyecek.
Rapora göre, Türkiye 2022’de ise öngörülere göre 22. sıraya gerileyecek. .
Bu tablo bize şunu söylüyor.1990 yılında kişi başına düşen milli gelirimiz 3.738 usd ile dünya sıralamasında 49 sırada yer almışken. 2019 yılında 9.151 usd çıkmamıza rağmen sıralamamız 74 sıraya gerilemiş durumda.
Dünya daki diğer ülkelerin milli gelir artışı bizden çok daha fazla olduğunun göstergesidir. 2022 yılında ise dünya ülkelerindeki sıralamamız tahminlere göre maalesef 87. Sıraya gerileyeceği öngörülmektedir.
